Ho ho ho.. het is weer December!

Vorige week, het was toen nog november, heb ik samen met twee oud collega’s een lezing bijgewoond van Else Marie Van den Eerenbeemt. Zij is familietherapeut, specialist familieverhoudingen, docent intergenerationele familiedynamiek, publicist en onderzoeker op het gebied van de ouder-kind relatie. Ze werkt vanuit het contextuele gedachtengoed en heeft een hele befaamde reeks aan casuïstiek-ervaringen op haar naam staan.

Het was een heerlijke avond, het voelde voor mij als thuiskomen om haar te horen spreken en vooral om dit te kunnen delen met twee oud collega’s, waarmee ik (om in familiesferen te blijven) ben opgegroeid in dit gedachtengoed. Zoveel herkenbaarheid voor ons, maar ook ontdekkingen dat het voor velen nog onontgonnen gebied is.
Zo fijn was het ook om later, letterlijk bij de deur, nog even te kunnen terugblikken met Else Marie op de goede oude tijd bij Boddaert*, waarvan je bijna zou wensen dat je de tijd kon terugbrengen. Want hoe mooi was het om daar met gezinnen en met hele families te kunnen werken. Niet alleen met het kind of de ouder, maar samen. De kracht van de verbinding. Helaas deze hulpverleningsvorm bestaat niet meer, maar wel een hoop nieuwe vormen zijn ontstaan en wat heerlijk is het hierover te sparren met mensen die “dezelfde taal spreken”. Het zou zo mooi zijn, als veel meer mensen hier kennis van zouden hebben of de mogelijkheid hebben om er mee te werken. Spontaan ontstonden er bij ons ook weer tal van ideeën hoe dit te realiseren… maar vooralsnog blijft dat bij ideeën en verlangens en werken we nu, ieder op zijn eigen plek, met dit mooie gedachtengoed.

Maar wat mooi is, is dat eigenlijk, iedereen deze taal al van binnenuit spreekt. Want iedereen; jong, oud, getrouwd, alleen, iedereen, is onderdeel van een systeem en kent de gevoelens die daarbij horen van binnenuit. Vaak gaat het vanzelf en goed. Maar door de struggles die het leven soms met zich mee brengt is het soms niet altijd gemakkelijk om hierin balans te vinden. We raken maar al te gemakkelijk verstrikt of verward in onze loyaliteiten, of onze balans van geven en nemen wordt verstoord. Dit kan door tal van oorzaken.

Het was zo herkenbaar om naar de lezing te luisteren. Ik zag tal van voorbeelden voorbij komen die ik ken vanuit de casuïstiek in mijn eigen praktijk, vroeger bij de Raad, of Boddaert, maar zeker ook in mijn eigen gezin van herkomst of bij vrienden en bekenden. En toch is het ook heel herkenbaar dat we er met zijn allen niet zo gemakkelijk over praten. Over de balans van geven en nemen in familiesystemen.
Juist nu in december, komt het thema “balans” bij veel mensen naar voren.

December de laatste maand van het jaar.. We maken met velen weer de balans van het jaar op.. We wensen elkaar in grote getalen de allerbeste wensen voor het nieuwe jaar, en kijken (misschien met enige weemoed) terug op het afgelopen jaar. Wat was fijn, wat ging minder en hoe zou het volgend jaar zijn.
Maar niet alleen op oudejaars avond gebeurt dat, als je goed kijkt en luistert zie je in de hele maand december hoe veel mensen bezig zijn met allerlei balansen in en rondom familie.

De balans van geven en nemen in familieverband. Een balans waarin het in het leven voortdurend draait, maar zeker in de laatste maand van het jaar, ligt hier vaak meer druk, zorg, nood of aandacht op.

Want wie viert met wie de kerstdagen? Wie komt er wel naar het familiediner en wie niet? Hoe zit het met de kinderen van de ex-partner? Wie krijgt letterlijk welke plek? En hoe regelen jullie het met de (schoon)ouders? En hoe doen jullie het met de cadeaus en bestaande rituelen? Wat geef je wel en wat geef je niet? Wat hoop je te krijgen, wat kun en wil je geven? Welke verwachtingen hebben anderen van je, en welke heb je van jezelf? En als je het al weet, hoe ga je er dan mee om? Want je bent niet alleen.. je bent verbonden, horizontaal of verticaal, dit alles is van invloed. De hele maand lijkt onder een vergrootglas te liggen met een soort van toets of examen met de kerstdagen.

Veel mensen zijn zich er nauwelijks van bewust hoe systemen en contexten werken, maar vanuit je gezinsgeschiedenis valt er veel te vertellen over je balans. En deze gaat niet alleen over jouw relatie met je ouders, maar ook over die met je grootouders en je eventuele eigen kinderen. De relaties in de verticale as. Maar het gaat ook over loyaliteiten met je broers en of zussen (de horizontale as). En dan hebben we het nog niet over de verbinding met je eventuele schoonfamilie of ex-(schoon)familieleden. Maar ook het missen van een dierbare, is van invloed.

Rollen, patronen, thema’s ze werken van generatie op generatie door. Daar waar ze gedurende het jaar, op allerlei manieren gecamoufleerd kunnen worden, onderdrukt of genegeerd, zien we dat juist in de december maand dit lastig is. Pijnpunten liggen juist nu gevoelig, omdat we zo graag een gezellige en liefdevolle kerst willen vieren. Aan het plaatje willen voldoen, maar bovenal om dat mensen graag verbonden zijn! Kerst is een feest van verlangen.

Verbonden in vrijheid.

Iedereen wil graag kunnen zeggen dat hij een gezellige kerst heeft met zijn familie. Iedereen wil trots kunnen zijn op zijn familie. Niemand praat graag over moeilijke thema’s die er spelen en die een “gezellig, ongedwongen samenzijn”, wel eens in de weg kunnen staan. Maar de realiteit ligt soms anders. Sommige mensen kiezen ervoor om voor de buitenwereld, of de schone schijn, of de lieve vrede, of als oudste dochter, of jongste zoon of vanuit welke rol dan ook, te streven naar een gezellig feest, maar onderdrukken de ware gevoelens en uiten zelden wat er echt leeft rondom de kerst. Soms worden zelfs familieleden bewust of onbewust buitengesloten, wat tot grote confrontaties en trauma’s kan leiden. Anderen kiezen ervoor om de boel de boel te laten en op vakantie te gaan en/of de boel te ontvluchten.

Zomaar een aantal mogelijkheden, die vast ook ergens raken aan jouw verhaal. En hoe sta jij daarin? Welke rol vervul jij vanuit het systeem? En welke rol zou je graag willen vervullen?

Wat je ook kiest ….onderzoek eens voor jezelf wat jouw keuze betekent op jouw balans en probeer te onderzoeken hoe je rekening met elkaars balansen kunt houden.

Ik heb genoten van de lezing van Else Marie en ik wilde jullie hierin graag deelgenoot maken. Mocht je er samen met iemand over willen sparren en je licht willen laten schijnen op jouw familiesysteem; ik denk graag met je mee.

Ik wens jullie allemaal een hele fijne decembertijd, waarin jij je op wat voor manier dan ook verbonden mag voelen.

Warme december groet Petra

 

* Boddaert , een Boddaertcentrum was een semi residentiële hulpverleningsvorm.  Het was een instelling waar dagbehandeling/naschoolse opvang geboden werd aan kinderen van vier tot en met achttien jaar en hun ouders, die door verschillende oorzaken zoals: ernstige opvoedingsproblematiek, sociale/emotionele problematiek en met ontwikkelingsstoornissen hulp en ondersteuning nodig hadden.